آشنایی با هنر معرق کاری و ابزارهای آن

dell ghatar.com ۱۰ خرداد ۱۴۰۲ دیدگاه ۲۹

این هنر برای رسیدن به یک نتیجه شگفت‌انگیز، نیازمند دقت، صبر و خلاقیت بالایی است و ابزارهای خاص خود را دارد. در این مطلب به معرفی این هنر و ابزارهای آن می‌پردازیم. همراه ما باشید.

هنر معرق کاری چیست؟

هنر معرق کاری یکی از زیباترین و قدیمی‌ترین هنرهای دستی ایران است که در آن تکه‌های رنگین و ظریف از چوب، فلز، کاشی و سایر مواد را روی یک سطح می‌چسبانند تا طرح‌ها و نقش‌های متنوعی ایجاد کنند. این هنر در دوران سلجوقیان به شکوفایی رسید و در بسیاری از بناهای تاریخی و آثار هنری ایران به چشم می‌خورد.

هنرمندان معرق کار با الهام از فرهنگ و هندسه ایرانی، آثار بسیار زیبا و منحصر به فردی خلق کرده‌اند که در معماری، دکوراسیون، صنایع دستی و تابلوسازی کاربرد دارند. هنر معرق کاری با استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای مختلف، در شکل‌های برجسته و صاف، سنتی و مدرن اجرا می‌شود که نمونه‌های بسیار خلاقانه‌ای از آن در دسترس علاقه‌مندان است.

معرق کاری با توجه به ماده پایه آن، انواع مختلفی دارد.

انواع معرق کاری

با این که نام هنر معرق کاری ممکن است یک تابلوی چوبی با قطعات چوبی رنگین را در ذهن تداعی کند، اما معرق کاری با انواع مختلفی از مواد انجام می‌شود. هر یک از انواع معرق کاری خصوصیات و تکنیک‌های خاص خود را دارند که در ادامه به صورت مختصر نگاهی به آنها می‌اندازیم.

۱- معرق کاری با کاشی

در این نوع معرق کاری تکه‌های کوچک و رنگین از کاشی را روی گچ، سفال یا سنگ قرار داده و با چسباندن آن‌ها طرح‌های هندسی، گل و بوته، حروف و نقش‌های دینی را خلق می‌کنند. این نوع معرق کاری در تزئین بناهای تاریخی و مذهبی بسیار رایج بوده و نمونه‌های زیبای آن از دوره سلجوقیان به جا مانده است.

۲- معرق کاری با چوب

در این نوع معرق کاری تکه‌های رنگین و ظریف از چوب‌های مختلف را روی یک چوب پایه قرار داده و با برش دادن و جور کردن آن‌ها طرح‌های هندسی، اسلیمی، حروف، حیوانات و مناظر طبیعت را شکل می‌دهند. این نوع معرق کاری در تولید صنایع دستی مانند تابلو، قاب عکس، جعبه، سینی، صندلی و… به کار می‌رود. در ایران قدمت این هنر به قرون پس از اسلام برمی‌گردد.

برای تولید آثار معرق چوب، ابتدا طرح را روی تخته سه لایی پیاده‌ می‌کنند و سپس با اره مویی تکه‌های چوب را بریده و در کنار هم جور‌ می‌کنند. سپس با پلی استر آثار را براق و محکم‌ می‌کنند. در نهایت دور آثار را با زوار چوبی‌ می‌بندند.

۳- معرق کاری با پلی استر

در این نوع معرق کاری زمینه خالی طرح با رنگ پلی استر پوشش داده شده و تکه‌های چوب روی آن چسبانده می‌شود. پلی استر چسب قوی و شفافی است که با خشک شدن، سطح صاف و براقی به همراه می‌آورد. این نوع معرق کاری در تولید صنایع دستی جدیدتر و مدرن‌تر به علاوه تزئینات داخل ساختمان به کار می‌رود.

۴- معرق کاری با فلز

در این نوع معرق کاری از تکه‌های فلزات مختلف مانند برنج، مس، نقره و طلا استفاده‌ می‌شود. برای تولید آثار معرق فلز، ابتدا فلزات به صورت نوار یا صفحه باریک کرده و سپس با قلم زنی، حکاکی و برشکاری طرح‌های دلخواه را روی آن‌ها اجرا‌ می‌کنند.

سپس تکه‌های فلز را با جوشکاری گاز یا الکترود به هم متصل می‌کنند و اگر لازم باشد آنها را روی چوب می‌چسبانند. در نهایت با لعاب‌کاری و پولیش‌کاری، آثار درخشان و زینت داده‌ می‌شود. معرق کاران فلز در ایران با استفاده از الگو‌های سنتی و نمادین، آثار خلاقانه و جذاب خود را به نمایش گذاشته‌اند.

۵- معرق کاری با چرم

معرق کاری با چرم یکی از شاخه‌های هنر معرق کاری است که در آن از تکه‌‌های چرم برای خلق طرح‌‌های زیبا و متنوع استفاده‌ می‌شود. معرق کاری با چرم در تزیینات معماری، ساخت انواع صنایع دستی و اکسسوری، فرش چرمی و تابلوهای تزیینی کاربرد دارد.

برای انجام معرق کاری با چرم ابتدا طرح مورد نظر را روی چرم رسم می‌کنند و سپس با استفاده از کاتر آن را برش می‌دهند. سپس تکه‌‌های برش خورده را روی سطح دلخواه چسبانده و دوخته و نصب نهایی را انجام می‌دهند. معرق کاری با چرم هنری است که با تمرین و تکرار‌ می‌توان در آن مهارت پیدا کرد و آثار هنری زیبا و منحصر به فردی خلق کرد.

هنر معرق کاری با چوب از جذاب‌ترین هنرهای اسلامی محسوب می‌شود.

ابزارهای پرکاربرد برای معرق کاری چیست؟

برای معرق کاری با توجه به اینکه روی چه سطحی قرار است کار شود، نیاز به ابزارهای مختلفی وجود دارد. رایج‌ترین و پرکاربردترین ابزارهای مورد استفاده در این هنر را در زیر لیست کرده‌ایم:

• کمان اره
• اره مویی (انواع فلزبر، چوب‌بر و گردبر)
• آچار مشتی
• موم
• چسب یا سیریش گیاهی
• چکش و انواع میخ سایه، سنجاقی و کبریتی
• مته دستی
• تیغ موکت بری
• رنده دستی
• پرس دستی
• تیزک
• لیسه
• دستگاه پولیش
• سوهان تخت و چوب‌ساب
• سنباده نرم
• کمپرسور
• رزین
• پلی استر

جمع بندی

هنر معرق کاری یکی از شاخه‌های هنر اسلامی است که در آن تکه‌های رنگین و براق از جنس چوب، شیشه، فلز، سنگ یا سایر مواد را به صورت الگوهای هندسی یا گیاهی روی یک سطح‌ می‌چسبانند. این هنر در قرون وسطی در خاورمیانه و شمال آفریقا رواج یافت و بعدها به اروپا و آسیا نیز منتشر شد. در این بخش با این هنر و انواع آن شدیم و دیدیم برای دنبال کردن این هنر به چه ابزارهایی نیاز دارید.

برای خرید این ابزار بهتر است با اساتید اهل فن در این هنر مشورت داشته باشید تا شما را برای خرید آنها بهتر راهنمایی کنند.

رپورتاژ آگهی